Làm thế nào để chọn giữa never, unknown, và any trong TypeScript?

Trong TypeScript, việc chọn giữa các kiểu dữ liệu đặc biệt như never, unknown, và any phụ thuộc vào ngữ cảnh sử dụng và mục tiêu cụ thể của mã nguồn. Mỗi kiểu có vai trò và ý nghĩa riêng, ảnh hưởng đến cách TypeScript xử lý kiểu dữ liệu và việc kiểm tra lỗi.

Phân biệt giữa never, unknown và any có thể là một trong những thách thức khi làm việc với TypeScript. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn kiểu và giúp tăng tính bảo trì của mã nguồn. Trong phần này, chúng ta sẽ đi sâu vào từng loại, cách sử dụng, và các trường hợp bạn nên chọn giữa chúng.

Kiểu any trong TypeScript

Định nghĩa

any là một kiểu cho phép bạn bỏ qua hoàn toàn hệ thống kiểu của TypeScript. Khi biến có kiểu any, TypeScript không kiểm tra kiểu của nó và biến có thể chứa bất kỳ loại dữ liệu nào. Điều này giúp chuyển đổi nhanh từ mã JavaScript sang TypeScript hoặc xử lý những trường hợp mà kiểu dữ liệu không thể xác định rõ ràng.

let value: any = "Hello"; // Biến value có thể là chuỗi
value = 42;              // Sau đó có thể là số
value = { name: "Alice" }; // Cũng có thể là một đối tượng

Khi nào sử dụng any?

Bạn nên sử dụng any trong các trường hợp đặc biệt, chẳng hạn khi:

• Bạn chuyển đổi mã từ JavaScript sang TypeScript và chưa xác định được kiểu của biến.
• Cần tương tác với thư viện hoặc API bên ngoài mà không có thông tin kiểu dữ liệu.
• Muốn linh hoạt trong các trường hợp bạn thực sự không cần kiểm tra kiểu.

Tuy nhiên, việc sử dụng any quá nhiều có thể làm mất lợi ích của hệ thống kiểu trong TypeScript và khiến mã dễ gặp lỗi, vì không có sự kiểm tra kiểu chặt chẽ.

Khi nào không nên sử dụng any?

Hạn chế sử dụng any khi bạn muốn mã được kiểm tra kiểu an toàn và rõ ràng hơn. Thay vào đó, hãy thử sử dụng unknown hoặc các kiểu khác để tăng tính bảo mật.

Kiểu unknown trong TypeScript

Định nghĩa

unknown là một kiểu đại diện cho bất kỳ giá trị nào, nhưng khác với any, khi sử dụng unknown, bạn phải kiểm tra kiểu dữ liệu trước khi thực hiện các thao tác trên biến. Điều này giúp bảo vệ mã khỏi những lỗi tiềm ẩn do kiểu không mong muốn.

let value: unknown = "Hello"; // Biến value có kiểu unknown

if (typeof value === "string") {
  console.log(value.toUpperCase()); // Được phép vì đã kiểm tra kiểu là string
}

Khi nào sử dụng unknown?

unknown là lựa chọn tốt khi bạn muốn nhận giá trị từ bên ngoài nhưng không chắc chắn về kiểu của nó. Bạn nên dùng unknown trong các trường hợp:

• Khi xử lý dữ liệu đầu vào mà bạn chưa biết trước kiểu.
• Khi viết các hàm có thể trả về nhiều loại giá trị.
• Khi muốn xử lý một biến có thể có kiểu khác nhau, nhưng bạn vẫn muốn kiểm tra kiểu trước khi sử dụng.

function processInput(input: unknown) {
  if (typeof input === "string") {
    console.log("Input is a string:", input.toUpperCase());
  } else if (typeof input === "number") {
    console.log("Input is a number:", input.toFixed(2));
  }
}

Ưu điểm của unknown

• Bắt buộc phải kiểm tra kiểu trước khi thực hiện thao tác, giúp mã an toàn hơn.
• Tăng cường khả năng kiểm tra kiểu tĩnh trong khi vẫn giữ được tính linh hoạt.

Khi nào không nên sử dụng unknown?

Nếu bạn không muốn kiểm tra kiểu dữ liệu hoặc cần tính linh hoạt cao, bạn có thể sử dụng any thay vì unknown. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, unknown là một lựa chọn tốt hơn để tránh lỗi.

Kiểu never trong TypeScript

Định nghĩa

never đại diện cho kiểu dữ liệu mà không bao giờ xảy ra. Điều này có nghĩa là giá trị của một biến có kiểu never sẽ không tồn tại. Thường được sử dụng trong các hàm hoặc đoạn mã mà bạn mong đợi chương trình không bao giờ chạy tới, chẳng hạn như các hàm ném lỗi (throw) hoặc các trường hợp không thể đạt được.

function error(message: string): never {
  throw new Error(message);
}

function infiniteLoop(): never {
  while (true) {}
}

Khi nào sử dụng never?

never thường được sử dụng trong các trường hợp như:

• Hàm ném lỗi: Khi hàm không trả về giá trị mà luôn luôn ném lỗi.
• Vòng lặp vô tận: Khi hàm không bao giờ kết thúc (ví dụ, vòng lặp vô tận).
• Kiểm tra các trường hợp không thể xảy ra: Khi bạn muốn chắc chắn rằng một nhánh logic không bao giờ xảy ra.

function processValue(value: string | number) {
  if (typeof value === "string") {
    console.log("String value:", value);
  } else if (typeof value === "number") {
    console.log("Number value:", value);
  } else {
    const exhaustiveCheck: never = value; // Đảm bảo không có trường hợp nào khác ngoài string và number
  }
}

Khi nào không nên sử dụng never?

never chỉ nên được dùng trong các trường hợp mà bạn chắc chắn rằng không có giá trị nào có thể xảy ra. Bạn không nên sử dụng never cho các trường hợp có khả năng trả về hoặc khi không chắc chắn về luồng logic.

Kết luận

never, unknown, và any là ba kiểu dữ liệu đặc biệt trong TypeScript, mỗi kiểu có vai trò và mục đích riêng. Khi cần tính linh hoạt cao và không quan tâm đến kiểm tra kiểu, any là lựa chọn phù hợp. Khi cần xác định kiểu chính xác nhưng chưa biết trước kiểu dữ liệu, unknown là một sự lựa chọn an toàn hơn so với any. Cuối cùng, never được sử dụng trong các trường hợp không bao giờ xảy ra, giúp xác minh tính toàn vẹn logic của mã.

Tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng và mức độ kiểm tra kiểu mong muốn, bạn có thể chọn loại dữ liệu phù hợp để viết mã an toàn và rõ ràng hơn.