Khi mô tả một design pattern (mẫu thiết kế), bạn cần trình bày một cách rõ ràng, chi tiết để người đọc hiểu cách áp dụng mẫu đó vào thiết kế phần mềm. Mô tả này thường bao gồm các phần chính sau đây:
Mỗi design pattern đều có một tên cụ thể, giúp nhận diện nhanh chóng và dễ nhớ. Ví dụ như Singleton, Observer, Factory, Proxy, v.v. Tên này cũng thể hiện mục đích và phạm vi áp dụng của mẫu.
Mục đích của design pattern mô tả vấn đề mà nó giải quyết và tại sao cần sử dụng mẫu này. Điều này giúp lập trình viên hiểu tại sao họ nên lựa chọn mẫu này cho tình huống cụ thể.
Ví dụ, đối với Proxy Pattern, mục đích là “Cung cấp một đại diện hoặc thay thế cho một đối tượng khác để kiểm soát truy cập vào đối tượng đó.”
Phần động lực mô tả ngữ cảnh hoặc tình huống mà design pattern này trở nên hữu ích. Nó giải thích một bài toán cụ thể trong phát triển phần mềm và làm rõ tại sao một giải pháp thông thường sẽ gặp khó khăn. Điều này giúp hiểu lý do tại sao design pattern được tạo ra.
Ví dụ, động lực của Factory Pattern có thể là khi bạn cần tạo các đối tượng mà loại của chúng có thể thay đổi tại thời điểm chạy và không muốn phụ thuộc vào lớp cụ thể trong mã nguồn.
Cấu trúc thường bao gồm sơ đồ lớp UML để minh họa các thành phần của design pattern và cách chúng tương tác với nhau. Phần này cũng nên trình bày các lớp và interface chính liên quan trong mẫu thiết kế.
Ví dụ, trong Observer Pattern, sơ đồ sẽ minh họa cách các đối tượng Observer và Subject liên kết với nhau và cách Subject thông báo cho các Observer khi có thay đổi.
Phần này mô tả từng thành phần tham gia trong design pattern và vai trò của chúng. Ví dụ, trong Observer Pattern, thành phần bao gồm:
Cách hoạt động mô tả các bước chi tiết về cách các đối tượng giao tiếp và tương tác với nhau trong design pattern. Nó cũng giải thích chuỗi hành động khi một tác vụ cụ thể xảy ra. Phần này giúp lập trình viên nắm rõ luồng dữ liệu và xử lý trong mẫu thiết kế.
Ví dụ, trong Strategy Pattern, phần này sẽ mô tả cách đối tượng Context gọi các phương thức của đối tượng Strategy để thực hiện các thuật toán khác nhau.
Phần này trình bày những lợi ích và hạn chế khi sử dụng design pattern. Đây là một phần rất quan trọng, giúp người đọc hiểu rõ được giá trị của việc áp dụng mẫu thiết kế cũng như các trường hợp có thể gây ra bất lợi.
Ví dụ, ưu điểm của Singleton Pattern là nó đảm bảo chỉ có một phiên bản duy nhất của một đối tượng tồn tại. Tuy nhiên, nhược điểm là có thể làm phức tạp việc kiểm thử và mở rộng trong một số tình huống.
Triển khai mô tả cách hiện thực hóa design pattern trong mã nguồn, bao gồm các lưu ý quan trọng khi thực hiện. Phần này nên kèm theo các ví dụ mã cụ thể trong ngôn ngữ lập trình để người đọc dễ dàng hiểu và áp dụng vào thực tế.
Ví dụ, khi mô tả Factory Method Pattern, phần này sẽ trình bày cách tạo một phương thức abstract trong lớp cha và các lớp con sẽ thực hiện cụ thể hóa phương thức này để tạo ra các đối tượng khác nhau.
abstract class Product {
abstract void create();
}
class ConcreteProductA extends Product {
void create() {
System.out.println("Create Product A");
}
}
class ConcreteProductB extends Product {
void create() {
System.out.println("Create Product B");
}
}
abstract class Factory {
abstract Product createProduct();
}
class ConcreteFactoryA extends Factory {
Product createProduct() {
return new ConcreteProductA();
}
}
class ConcreteFactoryB extends Factory {
Product createProduct() {
return new ConcreteProductB();
}
}Mô tả các biến thể hoặc cách mở rộng của design pattern, nếu có. Điều này giúp người đọc hiểu các cách khác nhau mà pattern có thể được điều chỉnh để phù hợp với nhiều ngữ cảnh khác nhau.
Ví dụ, đối với Proxy Pattern, có các biến thể như Virtual Proxy, Protection Proxy, hoặc Smart Proxy, mỗi biến thể đều giải quyết các vấn đề khác nhau.
Phần này giải thích các tình huống thực tế mà design pattern có thể áp dụng. Nó mô tả các tình huống cụ thể trong phát triển phần mềm mà pattern này là giải pháp tốt nhất. Điều này giúp lập trình viên dễ dàng xác định khi nào nên sử dụng pattern trong công việc thực tế.
Ví dụ, Singleton Pattern có thể được sử dụng khi cần một điểm truy cập toàn cục duy nhất vào một tài nguyên như cơ sở dữ liệu hoặc trình quản lý cấu hình.
Cuối cùng, phần này mô tả các pattern liên quan hoặc tương tự và giải thích sự khác biệt cũng như mối quan hệ giữa chúng. Điều này giúp người đọc hiểu cách kết hợp các pattern để giải quyết các vấn đề phức tạp hơn.
Ví dụ, Factory Method có thể liên quan đến Abstract Factory hoặc Prototype khi giải quyết vấn đề về khởi tạo đối tượng.
Khi mô tả một design pattern, bạn cần cung cấp đủ thông tin chi tiết về các thành phần, cách hoạt động, và lý do tại sao pattern này là một giải pháp tốt trong một số tình huống cụ thể. Mỗi phần trong mô tả đều đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người đọc nắm bắt cách áp dụng pattern vào phát triển phần mềm một cách hiệu quả và chính xác.
